|
|
OPHELDERINGEN
De betekenis van de erkenning
Vijf jaar discrete maar hardnekkig aangehouden dialoog. Vijf jaar strijd om de onrechtvaardige beslissing van 1995 aan te klagen. Vijf jaar teksten en ontmoetingen opdat Jacques Gaillot eindelijk zou erkend worden als de bisschop van de 'mensen-zonder'. Aan de spits bij dit taai gevecht: Partenia 2000. Een heel verhaal.
"Verlost uit het vagevuur", "Verzoend met zijn collega's", "Erkend als bisschop van de uitgeslotenen". We moeten onze vreugde niet onder stoelen of banken steken onder de mom van een al te grote bescheidenheid. De briefwisseling tussen Louis-Marie Billé en Jacques Gaillot betekent een overwinning voor al wie het schandalig heeft gevonden dat hij door het Vaticaan uit zijn ambt werd ontzet als bisschop van Evreux en voor al wie zich graag, dichtbij of veraf, een 'trouwe gelovige' van Partenia noemt.
Dit akkoord is het resultaat van een eindeloze reeks tussenkomsten bij de bisschoppen. Vanaf zijn ontstaan heeft Partenia zich voorgenomen in dialoog te blijven met de verantwoordelijken van de katholieke Kerk, om 'de zaak Gaillot' niet in de doofpot te laten verdwijnen. Op deze manier 'kerk zijn', het was niet gemakkelijk! Veel van onze brieven en oproepen kregen nooit een antwoord! Velen hebben ons pas drie of vier maand na onze aanvraag een onderhoud toegestaan. Velen deden alsof ze naar ons luisterden, en zeiden dan "dat onze strijd uitzichtloos was". Als de apostolische nuntius van Parijs ons op 15 januari 2000 ontvangen heeft, dan moet men goed weten dat dit gebeurd is onder de druk van een manifestatie van leden van Partenia uit binnen- en buitenland, vergezeld van meerderde honderden mensen-zonder-papieren.
Men moet geen groot geestelijke, of liever, geen groot theoloog zijn, om in te zien dat het geloof in Christus ons uitnodigt om met sommige zaken te breken. Mét ons en in ons verbreekt hij een al te slaafse gehechtheid aan de overheden, aan de heerschappijen, aan alle faraonische machten. Hoe dikwijls heeft men ons niet geplaatst tegenòver 'het Instituut', dat dan verward werd met een onveranderlijk Credo. Er zijn er die met ons de spot drijven als wij Partenia vernoemen. We stellen dat een àndere godsdienst mogelijk is dan die van de Hogepriesters en de beschermers van de Tempel; en een ànder gezag dan dat van de Romeinen, die elke politieke evolutie willen tegenhouden en de gevestigde orde verdedigen. En nu krijgen wij een antwoord dat ons met vreugde vervult: de geschiedenis van de kerk wordt niet enkel geschreven met enkele bisschoppen of enkele geestelijken, maar met alle christenen! Diegenen die met Jacques Gaillot meegaan op de weg van Partenia, houden van de vrijheid. Het levend water waaruit zij geboren zijn is niet minder levend voor hen als voor de canonisten die een patent lijken te hebben vanwege de officiële organen en gespecialiseerd zijn in een gecentraliseerd en ultramontaans christendom.
Bisschop op een andere wijze
"Cantare non extra chorum sed in choro"… Jacques Gaillot zingt niet mee in het koor. Hoe dikwijls hebben wij deze uitspraak van Johannes-Paulus II niet te horen gekregen. Als een antifoon werd ze herhaald! Of het koor vals zingt? Dat is niet ter zake! Ook niet de vraag of de koorleden de kerk niet hebben verlaten. Om het hardst slingerden ze ons van alle kanten hetzelfde verwijt naar het hoofd - als enig argument, toen wij om meer uitleg vroegen. En tot op vandaag weten wij nog altijd niet welke valse noot Jacques Gaillot gezongen heeft ten overstaan van de oorspronkelijke partituur, het Evangelie.
"Men heeft zich in Jacques Gaillot vergist" hebben sommigen gefluisterd. De echtscheiding werd uitgesproken. Maar niet met wederzijdse toestemming! Wie de benoeming van Gaillot voorstelt als een 'foute benoeming' (het inzetten van een verkeerde speler), brengt iets ànders aan het licht. "Hoe is het mogelijk dat een wijze seminarie-directeur - dat was hij in 1968 - geëvolueerd is tot zo'n onhebbelijke bisschop?" Deze vraag doet zelf serieuze vragen rijzen bij het coöptatiesysteem, om niet te zeggen het 'reproductiesysteem' van hen aan wie de leiding wordt toevertrouwd. Is het dus werkelijk zo dat een priester vooraf heeft moeten bewijzen dat hij onderdanig is, om in aanmerking te kunnen komen voor een bisschoppelijke verantwoordelijkheid? Met Gaillot heeft zich een virus verspreid in dit systeem. Gaillot heeft, als officiële persoonlijkheid, het risico genomen in zijn optreden een heel eigen stijl te ontwikkelen door aan de samenleving indringende vragen te stellen over onrecht, uitsluiting, seksualiteit, racisme…
Andere bisschoppen trekken zich veilig terug binnen de grenzen van hun eigen bisdom en laten zich opeisen door hun administratie. Maar Gaillot verkiest om dat werk te delegeren en spreekt zich uit voor de media. Een gouden tijd voor de journalisten! Een paus die veel aandacht heeft voor communicatie, en een bisschop die die communicatie "opent". Velen hebben toen gedacht dat de Kerk zou ophouden de Grote Zwijgzame te zijn. Sommigen dachten zelfs dat deze eerbiedwaardige Instelling democratisch begon te worden… Maar anderen bleven ons herhalen dat de Kerk haar "eigen manier van werken" heeft, dat Jacques Gaillot aan zijn opdracht niet beantwoordde, enz. En, als laatste argument, dat hij het recht niet had om Partenia een "bisdom zonder grenzen" te noemen, in dienst van 'de mensen-zonder' (zonder papieren, dak of werk). Kortom, wij hadden het helemaal verkeerd voor. Erger nog, we bewezen hem ook helemaal geen dienst door hem niet uit te nodigen om zijn standpunten te herzien en zijn activiteiten stop te zetten… Het scheelde niet veel, of wij waren, wij, die duizenden vrienden, een bijkomend beletsel voor elke mogelijke verzoening…
Partenia zonder grenzen
Toen Gaillot afgezet werd, had hij "het fatsoen" moeten hebben om te zwijgen. Het gezag komt gesterkt uit dit conflict, dachten zijn tegenstanders stellig… Hij had inderdaad kunnen gehoorzamen en aanvaarden om aalmoezenier te worden in een gevangenis of een hospitaal. Rome had - nog maar eens, heel zeker ! - vergeten dat de onrustzaaier niet alleen stond. Partenia zou niet zomaar een titel worden, een ornament, maar een echt bisdom.
Dit is het eigene van Partenia: Wat bedoeld was als een straf werd een ruimte van vrijheid. Jacques Gaillot aanvaardde een bisdom zonder grenzen en zonder kathedraal, en tezelfdertijd erkennen christenen (waarvan de ene al dichter bij het Instituut staat dan de andere) en niet-christenen hem als bisschop. De tijd van de Romeinse dictaten is voorbij.
Evreux verdwijnt uit het gezicht, Internet komt eraan. Duizenden communicaties. Vragen en voorstellen van antwoord. Een Elektronische Catechismus ontstaat, een reeks originele beschouwingen, verankerd in een eeuw die volop in beweging is. Jacques Gaillot schrijft zijn 'Notities Onderweg', de neerslag van zijn ontmoetingen over de hele wereld, van Chiapas tot in een Parijs metrostel.
Een volgende mijlpaal. Partenia 2000, ontstaan "om strijd te voeren tegen elke vorm van uitsluiting en om de communicatie, de vrije meningsuiting te bevorderen in kerk en samenleving", gaat zich vestigen in het Maison des Ensembles, het oudste en grootste kraakpand van Parijs. Een aanwezigheid die grondig verschilt van die van andere bisschoppen, die zichzelf ervan overtuigen (min of meer te goeder trouw) dat ze ten dienste staan van de uitgeslotenen. Partenia staat niet naast, boven, rechts of links van de uitgeslotenen, "de mensen die door het leven werden gekwetst" - om een omschrijving te gebruiken die veel te weinig onze verantwoordelijkheid uitdrukt. Partenia staat er middenin! In augustus '99, toen 350 mensen-zonder-papieren het Maison des Ensembles kwamen bezetten, bleef Partenia ter plaatse en steunde hen. Men kiest niet wie men wil helpen! Partenia opent zijn deuren voor al wie aanklopt. Partenia heeft zich tot ideaal gesteld tegen uitsluiting te vechten zonder mensen te willen bekeren. Het evangelie is geen kogelvrij pantser of een molton van verzachtende redevoeringen, maar een risico dat men moet nemen!
Sommige bisschoppen - waaronder Louis-Marie Billé, Jacques Noyez, Georges Gilson, Gaston Poulain, Jacques David - waren bereid naar ons te luisteren. Ze hebben ons niet ontvangen als paria's of verdwaalde schapen, maar als mannen en vrouwen die het eerlijk menen en van goede wil zijn. Iedere keer opnieuw hebben wij gezegd: "Verwelkom Jacques Gaillot in uw midden als iemand die bisschop is 'op een andere manier'. Laat ons samen zoeken naar tekens die we kunnen stellen." In de loop van de eerste maanden van dit jaar hebben Jacques Gaillot en enkele andere bisschoppen elkaar ontmoet bij een diner. Het voorstel om elkaar een brief te schrijven heeft zijn weg gevonden.
Vandaag durft de Franse kerk haar eigen zaken in handen nemen.
Aan het Vaticaan nu om naar het volk van Partenia te luisteren
en iets te doen. In mei 2000 is het toch al zover: er zijn twee
brieven. Twee grote stappen. Twee moedige teksten. Dragers van
toekomst. En van vrijheid.