- Het team dat aan deze catechismus werkt biedt u elke maand
twee teksten aan. Suggesties om deze teksten te verbeteren worden
met dank aanvaard. We zouden deze catechismus graag zien groeien
als iets waaraan we samen bouwen.
- Voorstellen voor nieuwe onderwerpen zijn ook altijd welkom.
Oecumenisme
Het oecumenisme is het streven naar eenheid onder de christenen. Deze beweging is ontstaan toen de Kerken die zich allen op dezelfde Christus beroepen zich bewust werden van het schandaal van de scheiding. Waar ze ooit banvloeken uitspraken naar elkaar vinden nu ontmoetingen plaats. Instellingen zoals de Oecumenische Raad van Kerken of de Bidweek voor de Eenheid kwamen tot stand. Teams van deskundigen zetten zich in om doctrinaire moeilijkheden weg te werken. Op sommige gebieden werd duidelijk vooruitgang geboekt, zoals de oecumenische bijbelvertaling en het gemeenschappelijke Onze Vader. Toch gaat het proces slechts langzaam vooruit. Men stoot op heel wat moeilijkheden en soms zet men een stap achteruit. Het is goed te beseffen dat de eerste stappen van toenadering nauwelijks 100 jaar geleden werden gezet, en dat men eeuwen van scheiding niet zomaar kan uitvegen. De christenen aan de basis, die weinig op de hoogte zijn van de historische en doctrinaire oorzaken van de scheiding, zien niet veel verschil tussen de Kerken en beleven een 'feitelijk' oecumenisme.
De traagheid en de terugval soms hebben voor een deel te maken met de manier waarop men de 'waarheid' opvat. Uiteraard is elke Kerk overtuigd dat ze in de waarheid staat, en dat ze terechte redenen heeft om te denken zoals ze denkt en te handelen zoals het haar goed dunkt. Wanneer men dit alles verantwoordt vanuit God, vanuit zijn openbaring en zijn wil, dan wordt het moeilijk om zichzelf in vraag te (laten) stellen.
Geleidelijk aan nam men afstand van het verlangen om de anderen te bekeren (= proselitisme) en de eenheid te realiseren door de andere Kerken terug binnen de Katholieke Kerk te brengen. Een andere idee won veld, namelijk dat elke Kerk een zekere waarheid bezit, die ons helpt om tot een dieper inzicht te komen in dé Waarheid. Het is bijna onmogelijk dichter bij elkaar te komen als men de waarheid beschouwt als een voorafbestaand gegeven, als iets wat men kan 'hebben'. Is de waarheid iets wat men bezit? Is ze niet eerder iets wat tot stand komt? Is het niet zo, dat een 'gemeenschappelijke waarheid' slechts kan ontstaan in een dialoog, in een gesprek dat openheid veronderstelt, waardoor het mogelijk wordt elkaar wederzijds te begrijpen en begrip op te brengen voor elkaar? Een dialoog aangaan of deelnemen aan een debat heeft maar zin als men het risico durft lopen daarna ànders te zullen denken dan voorheen. Deze opvatting is natuurlijk gekenmerkt door een zeker relativisme m.b.t. de waarheid. Kerken die ervan overtuigd zijn dat ze de volle waarheid bezitten - helemaal en voorgoed - en die van zichzelf vinden dat ze met méér gezag spreken dan de andere Kerken, hebben het daar vanzelfsprekend niet gemakkelijk mee. Toch blijkt een opvatting van de waarheid als iets 'absoluuts' gevaarlijker te zijn dan een opvatting die de waarheid als iets 'relatiefs' voorstelt, afhankelijk van de tijd waarin men leeft, de geschiedenis waarin men staat, de manier waarop men zich de wereld voorstelt… Het is in de naam van wat 'absoluut' is, dat men aan kruistochten begint. Omdat men niet in staat is de waarheid van de ànder te begrijpen.
Voor een christen bestaat de waarheid nochtans niet uit dogmatische formules. Zij is een persoon, de persoon van Christus, die van God komt. En wie zal beweren dat hij een persoon helemaal in kaart kan brengen? Dat hij het mysterie van de ander kan doorgronden, dat hij het kan vatten? En zeker als het over Christus gaat! Moeten wij tegenover deze werkelijkheid niet nederig blijven? De waarheid is een weg die naar het leven leidt, en niet een magazijn van waarheden waarin men moet geloven.
Als we diep overtuigd zijn van onze onbekwaamheid om God onder woorden te brengen of in gedachten te vatten, en als we tegelijk gedreven zijn door het verlangen, de vitale behoefte om God naderbij te komen, dan zullen we in staat zijn, niet alleen tot een echt oecumenisme onder christenen, maar tot een nog veel bredere dialoog.
