|
|
|
- De heilige familie
- (Matteüs 1, 18 vv; Lucas 1,
26-39 en 2, 41-51)
Het gezin, bestaande uit Jezus, Maria en Jozef wordt in de
liturgie van de kersttijd en in de gezinsspiritualiteit als model
voorgehouden onder de benaming 'de heilige familie'. Steekt daar
niets verwonderlijks in? Want hoe zit het precies met dat gezin?
-
 |
-
- De familiebanden die hen verenigen zijn echt niet eenvoudig.
Maria is wel degelijk de moeder van Jezus, maar de omstandigheden
waarin ze hem heeft voortgebracht blijven mysterieus. Het is
een engel, Gabriël, d.w.z. iemand die als een gezant van
God beschouwd wordt, die Maria op de hoogte brengt van de toekomstige
geboorte. Is hij de drager van wat hij in kiese bewoordingen
'de schaduw van de Geest' noemt, aangezien hij op de vraag van
Maria, "Hoe zal dit geschieden, aangezien ik maagd ben?",
zelfzeker antwoordt: "De Geest zal je overdekken met
zijn schaduw"?
- Men vindt nog aankondigingen door een engel: aan Sara,
de vrouw van Abraham en moeder van Isaak; of aan Elisabeth, de
nicht van Maria, de moeder van Johannes de Doper. Die beide vrouwen
zijn onvruchtbaar en te oud om kinderen te baren. We vinden ook
in andere mythologieën verhalen van maagdelijke geboortes.
In al deze gevallen gaat het om een literair procédé
om aan te duiden dat het kind dat op die manier geboren zal worden
een uitzonderlijk wezen zal zijn.
-
|
Wat is er precies gebeurd? We weten er niets van. Is Maria
de draagmoeder van een kind van wie de oorsprong niet vaststaat
of een ongehuwde moeder die Jozef van de schande redt? Jozef
is inderdaad bereid om Maria in stilte te verlaten, aangezien
ze zwanger is voor ze zijn gaan samenwonen - ook al zijn ze door
de verloving met elkaar verenigd. Jozef lijkt niet de biologische
vader van Jezus te zijn. |
-
- Maar daartegenover staat, dat het toch via hem is dat
Jezus door afstamming lid is van de stam van David. Als Jozef
Jezus adopteert, dan lijkt dat dus een zeer sterke daad. Zijn
tijdgenoten noemen hem eenvoudigweg "Zoon van Jozef".
Maria is niet uitgesloten uit dit type verwantschap aangezien
Jozef in de stamboom die Matteüs geeft voor de afstamming
van Jezus "de echtgenoot van Maria" genoemd
wordt (Matteüs 1,2 v.). Een opmerkelijk feit in een cultuur
waar over het algemeen de vrouw genoemd wordt met de naam van
haar echtgenoot.
-
- Heeft men het kind op de hoogte gebracht, of voelt het
intuïtief iets aan van zijn mysterieuze oorsprong? Zou hij
als puber op zoek gaan naar zijn echte vader? Zou dat de reden
zijn waarom hij achterblijft tijdens de bedevaart naar Jeruzalem?
Hierdoor, dankzij deze zoektocht, kan Jezus ook een andere verwantschap
ontdekken, een verwantschap die hem verbindt met een transcendentie
die hij zijn Vader noemt. Maar zijn ouders begrijpen hem niet
als hij hun zegt dat hij "in de dingen van zijn Vader
moet zijn". Na deze episode blijft hij braaf thuis,
leert de stiel van Jozef en oefent die uit tot hij 30 jaar is.
-
- De evangelies zeggen ons niets van de relaties tussen
Jozef en Maria. We mogen veronderstellen dat ze gelukkig waren.
We mogen ook veronderstellen dat ze nog andere kinderen hadden,
want de evangelies hebben het over de broers en zussen van Jezus.
Als Maria Jezus ter wereld brengt, noemt Lucas het "haar
eerstgeboren zoon". Men heeft deze uitdrukking vertaald
door "enige zoon", maar men kon ze ook vertalen
door "oudste zoon". Wat er ook van zij, in de
enkele jaren van zijn openbaar leven heeft Jezus niet veel belang
gehecht aan bloedverwantschap: "Wie zijn mijn moeder,
mijn broers? Al wie de wil van God doet, hij is mijn broer en
mijn zus en mijn moeder" (Marcus 3, 33-35) en "Wie
van zijn vader, zijn moeder, zijn zoon, zijn dochter, (zijn vrouw
- bij Lucas) méér houdt dan van mij, is mij niet
waardig" (Matteüs 10, 37). Relativeert hij daarmee
de familieband of opent hij die eerder ook voor andere relaties?
Breekt hij hier het gesloten gezin niet open om de gezinsleden
- zijn moeder, zijn eventuele broers en zussen - de kans te geven
tot nieuwe relaties en nieuwe roepingen?
-
- Wat kunnen we afleiden uit een dergelijke lezing van de
"heilige familie"? Dat er niet één enkel
gezinsmodel bestaat? Dat een bevruchting buiten het huwelijk
niet noodzakelijk moet afgekeurd worden? Dat adoptie de mens
uit het eng biologische haalt, zodat de biologische band niet
langer de enige mogelijke is tussen ouders en kinderen? Dat uit
de verschillende gezinstypes evenwichtige kinderen kunnen geboren
worden? Dat het weglopen van een kind onbegrijpelijk blijft en
een bron van angst is voor de ouders, maar soms een essentiële
stap voor het kind zelf? Of dat een gesloten kerngezin de ontplooiing
van de gezinsleden niet bevordert?
-
|
Worden alle gezinnen die buiten de gewone normen vallen hiermee
niet heilig verklaard, dan toch erkend! Denk maar aan de eenoudergezinnen,
adoptiegezinnen, nieuw samengestelde gezinnen met kinderen uit
verschillende relaties, of gezinnen die gesticht werden door
bevruchting met medische assistentie. |
|
-
- Opnieuw blijken de evangelies kant en klare sociale modellen
te doorbreken. Jezus is ingegaan tegen alle banden die de vrijheid
van de mens zouden kunnen in de weg staan: familiebanden, zoals
hier, maar ook sociale of religieuze banden.
|
