Als we de bijbel openslaan: April 2002
	Veel lijden

		VEEL LIJDEN  "Van die dag af (de dag waarop Petrus hem uitdrukkelijk erkend heeft als de Gezondene van God) begon Jezus zijn leerlingen duidelijk te maken dat hij naar Jeruzalem moest gaan en veel lijden vanwege de oudsten, hogepriesters en schriftgeleerden, dat hij ter dood gebracht zou worden en op de derde dag zou worden opgewekt." (Matteüs 16, 21) Deze sleutelzin uit het evangelie komt voor bij Matteüs, Marcus (8,31) en Lucas (9,22). Het is meer dan een eenvoudige aankondiging van het nu vrij dichtbije Paasgebeuren. Deze zin klinkt als een fundamentele wet in het leven van Christus en van wie hem volgen, want "de leerling staat niet boven zijn Meester". "Veel lijden": zouden wij dan werkelijk onverbiddelijk tot lijden gedoemd zijn? Een bepaalde opvatting van het christelijk leven is niet ontsnapt aan een zekere verheerlijking van het lijden, of aan een sterk geprononceerde nadruk op de verlossende waarde van het lijden. In deze passage van het evangelie situeert Matteüs het lijden van Jezus op een welbepaald moment en een welbepaalde plaats, Jeruzalem, het religieuze centrum van het land. Het zal een kort moment zijn, het uiteindelijk resultaat van een confrontatie met de oudsten, de hogepriesters en de schriftgeleerden, die de bijzonderste vormen van macht vertegenwoordigen.   De macht van de oudsten ligt op het domein van het gezin en van de ordening van de samenleving. Het is een macht die gebaseerd is op het onvoorwaardelijk vasthouden aan een eeuwenoude wijsheid, vastgelegd in wetten en onveranderlijke gewoontes. Het is een macht die ook steunt op de rijkdommen die men in de loop van zijn leven heeft opgestapeld. De macht van de hogepriesters ligt op het terrein van de godsdienst.  Deze macht hangt samen met een sacrale opvatting van het bestaan en van de relaties met het goddelijke, met inbegrip van het voorrecht uitsluitingen te mogen uitspreken. De macht van de schriftgeleerden ligt op het domein van de kennis - zij bepalen wat wààr is in de heilige Schriften. Jezus is noch oudste, noch lid van de priesterfamilie, noch schriftgeleerde van beroep. Hij is een 'machteloze'. Tegenover het geld, de traditie, het heilige en de politiek werpt zijn leven als profeet uit Galilea niet veel gewicht in de schaal... Het evangelie zegt niet van hem dat hij moest vechten tegen zijn tegenstanders, dat hij ze van de kaart moest vegen. Het zegt alleen: "hij moest lijden van hen". Veel lijden. Hoe? Als een geweldloze, in een waardig stilzwijgen en met het tot rust gekomen bewustzijn van een vrij mens. Geweldloos. Bij zijn proces beperkt hij zich tot enkele essentiële woorden over zijn identiteit en zijn boodschap. Zijn waardig stilzwijgen belet hem niet soms gevat te antwoorden en daarmee iedereen voor zijn verantwoordelijkheid te plaatsen: de soldaat die hem een klap in zijn gezicht geeft, Pilatus die zijn beslissingsmacht uitspeelt... En wat het tot rust gekomen bewustzijn van een vrij mens betreft, dit kan men vaststellen doorheen het hele lijdensverhaal. Als hij zich dààr bevindt, dan is dat niet om te gehoorzamen aan een bevel van hogerhand. Hij is heel eenvoudig trouw aan de praktijk van de zaligsprekingen, en dit is ondraaglijk voor hen die daar niét uit leven en niet willen weten van een nieuwe orde, gebaseerd op broederlijkheid en gelijkheid. Lijden vanwege de oudsten, de hogepriesters en de schriftgeleerden, dat is ook het onvermijdelijke lot van de leerlingen van Jezus, doorheen de tijden. Wat zijn leerlingen voorhouden staat zodanig ver van de starheid van die anderen!  Er is bij hen geen spraak meer van een onaanvechtbaar gezag, het fascinerend heilige, een onfeilbaar weten. Zij getuigen van Gods liefde, en leven uit zijn kracht. De christenen zijn geen ideologen die de opdracht kregen een religieus systeem te promoten en te verdedigen met het zwaard, gelijkwaardig aan het zwaard van hun tegenstanders, zoals ten tijde van de kruistochten. Hun wapens zijn niet die van deze wereld, ze kunnen op de slagen die men hen toebrengt slechts reageren met een sereen en overtuigd woord, of in stilzwijgen. "Veel lijden" op de manier van Christus is een veeleisende spirituele ervaring, die de christen voor een scherpe keuze plaatst. Ze veronderstelt helder inzicht en nederigheid, zachtheid en vastberadenheid. Dat is het tegenovergestelde van een verbitterd en bot verzet waarbij men met minachting neerkijkt op degene die de weg blokkeert. Net als Jezus moeten wij kunnen zeggen: "Vader, vergeef het hun, want ze weten niet wat ze doen."   Deze ervaring vereist ook een gezonde opvatting over gehoorzaamheid tegenover de machthebbers en een soevereine gewetensvrijheid, ongeacht wie ook de oudste, de opperpriester of de schriftgeleerde mag zijn die zich aan ons zou willen opdringen. Petrus en Johannes hebben het heel hard uitgeroepen voor het Sanhedrin: "We moeten God meer gehoorzamen dan de mensen!" (Handelingen 4,19). Dit kan leiden tot de uitsluiting zoals de Gekruisigde die heeft gekend, die - zeer symbolisch - buiten de muren van de heilige Stad gestorven is. Een donkere nacht waaruit alleen het verrijzenisgeloof een uitgang biedt van bovenaf.