Pius XII en de Shoah
 |
Europe 1 zou mij interviewen over de film "Amen" van Costa Gravas. Ik moest bijgevolg zo vlug mogelijk de film gaan zien. De zaal zat vol. Twee jonge koppels waren blijkbaar gelukkig dat ik bij hen zat. Een van hen zei me: "Er zijn drie dingen die ik de Kerk verwijt: het feit dat priesters niet mogen gehuwd zijn, de rijkdom van de Kerk en het feit dat ze zich niet genoeg het lot van de uitgeslotenen aantrekt." |
Ik heb de film graag gezien. Hij is mooi en niet karikaturaal. Het raakte me toen ik zag hoe moeilijk het is om gewetens wakker te schudden. Ook al zijn de verantwoordelijken van een bepaalde situatie goed op de hoogte, toch zijn ze bang om de waarheid onder ogen te zien. Ik denk dat Pius XII goed op de hoogte was, en hij niet alleen. Maar hij was een diplomaat. Een diplomaat mag niet luidop schreeuwen, oproepen tot verzet, gewetens de revolutie prediken. De diplomatie gaat niet te best samen met het evangelie.
| Een diplomaat neemt tijd om advies in te winnen. Hij komt tussenbeide via de ambassades. Zijn taal is gematigd, soms zelfs gecodeerd. Dat is o.a. het geval bij de toespraak van Pius XII met Kerstmis, waarin hij geen melding maakt van de Joden noch van de uitroeiingskampen. |
|
Had Pius XII een kreet van woede geslaakt, dan zouden katholieken en mensen van goede wil hun ogen geopend hebben en zich bewust geworden zijn van het drama dat zich afspeelde. Velen zouden tot verzet gekomen zijn en tientallen duizenden Joden zouden gered geweest zijn.
Proces in het gerechtshof van Pau
Ik zie voor de eerste keer Juan Mari Olano, een Bask uit het Zuiden, die geboeid wordt binnengeleid naar de beklaagdenbank. Ik zit samen met professor Schwartzenberg recht tegenover hem in een comfortabele zetel. Juan glimlacht naar mij. Ik heb hem in de gevangenis geschreven en ik hoor vooral veel over hem spreken door Baskische militanten.
 |
Juan was verantwoordelijk voor een organisatie die zich bezighield met de Baskische politieke gevangenen, met hun gezinnen, met hun financiële ondersteuning. Hij ijvert voor de overplaatsing van de gevangenen naar gevangenissen dichter bij hun families. |
Juan werd in Bayonne aangehouden, bij klaarlichte dag, terwijl hij zoals gewoonlijk daarmee bezig was. Waarom zou een organisatie die al 20 jaar legaal is, dat plots niet meer zijn? De gevolgen van 11 september laten zich ook hier voelen. De Spaanse regering vraagt de uitlevering van Juan. De rechtbank moet zich hierover uitspreken.
De vijf advocaten, Fransen en Europeanen, pleiten de ontoelaatbaarheid van die uitlevering. Maar iedereen weet dat dit een politiek proces is. Het staat symbool voor de onderdrukking die de Basken op dit ogenblik treft.
De advocaten pleiten met overtuiging en bewogenheid. Maar wat duurt dat lang! De voorzitter wordt ongeduldig. Professor Schwartzenberg slaapt. Maar de zaal, gevuld met jonge militanten, protesteert niet.
| De advocaten vragen de voorlopige invrijheidsstelling van Juan. Het hof trekt zich terug voor de beraadslaging. Wij wachten drie kwartier! Om dan te horen zeggen dat de voorlopige invrijheidsstelling geweigerd is. Wat een teleurstelling! |
|
 |
Juan staat op. Men doet hem opnieuw de handboeien aan. Terwijl hij naar de gevangenis teruggaat staat de hele zaal als één man recht voor een daverend applaus om haar steun te betuigen aan deze man, die een symbool is van hun strijd. |
Buiten staan er spandoeken en standjes met tijdschriften en vlugschriften. De Basken verzamelen zich. Samen met enkele anderen spreek ik hen toe en onderstreep hun vastberadenheid. De strijd zal lang duren en moeilijk zijn. Maar niet tevergeefs.
Oecumenische ontmoeting in Genève
De katholieke, protestantse en evangelische gemeenschappen vieren dit jaar het 25-jarig bestaan van het oecumenisch parochiaal centrum van Meyrin, een stad met 20.000 inwoners, op 6 km van Genève. Ik sta in bewondering bij alles wat ik zie en hoor. Er gaat niets boven de ervaring, het delen, de gezamenlijke acties.
 |
De onvermijdelijke moeilijkheden onderweg wegen niet op tegen de stuwkracht die uitgaat van het gedeelde leven en het gemeenschappelijk gebed in deze gemeenschappen. Een weg terug is niet meer mogelijk.
De avondconferentie verheugt mij: zoveel mannen en vrouwen luisteren met diepe aandacht naar een passage uit de bergrede die ik voor hen becommentarieer. Hoe kan men, in een maatschappij vol geweld, de weg van de geweldloosheid leren gaan? Hoe kan men het kwade overwinnen door het goede?
| Over de oecumenische viering van de zondagmorgen waait een Pinksterwind. Ik dank God voor het ontluiken van deze nieuwe lente. |
|