Brief : 1 December 2001 
   
Reis naar Betlehem 
   
 

Partenia

De brief

Notities

Catechismus

Terugblik

Archiv

LInk

email

 

REIS NAAR BETLEHEM
 
Voor Betlehem nogmaals een Kerstfeest zonder geschenken?
 
Georges Vimard  Georges Vimard, priester van het bisdom Calvados, was 40 jaar als hij in 1987 naar Evreux terugkeerde. 
 
Hij toonde veel belangstelling voor de verschillende initiatieven van J. Gaillot ten gunste van het Palestijnse volk (ontmoeting met Arafat in Tunis in 1985, deelname aan de operatie 'Boot voor de terugkeer' in 1988, ontmoetingen in Evreux met vertegenwoordigers van de PLO, waaronder mevr. Arafat, ketting voor de vrede in Jeruzalem in 1989).  J.Gaillot et Yassir Arafat 
 
Vaak had Georges aan de bisschop van Evreux gezegd: "Ik vertrek naar ginder…" Toen J. Gaillot in januari 1995 door Rome werd afgezet, hakte hij de knoop door. Priester Fidei donum! Nu hij in Frankrijk terug is, na een verblijf van zes jaar in Palestina, laat hij ons delen in zijn bevindingen bij alles wat hij daar heeft gedaan en meegemaakt.
 
Hoe was de situatie toen je in Palestina aankwam, september 95?
 
Ik zou er in Bir Zeit deelnemen aan het eerste vrije Kerstfeest van de Palestijnen sinds 1948. Zoals je op de foto ziet, in december 95 genomen in Ramallah, delen de verschillende strekkingen van het Palestijns verzet allemaal in de vreugde. Het is het begin van de toepassing van de akkoorden van Oslo (1993).
 
évacuer les territoires  Het Israëlisch leger verlaat Gaza, maar ook Betlehem en Jericho. Op Kerstdag zelf neemt Arafat voor de eerste maal het woord in Betlehem. 
 
Men erkent hem als de onbetwiste leider van de Palestijnse Autoriteiten. Er is zeer grote hoop als ze zien hoe de Israëlische troepen zich terugtrekken uit de gebieden die ze sinds 1967 bezet hielden.
 
Hoe evolueert de toestand daarna?
 
De hoop op bevrijding duurt maar drie maanden. Slechts één vierde van de in Oslo beloofde gebieden worden teruggegeven. Als Lionel Jospin drie jaar later naar Bir Zeit komt, zal men met stenen gooien naar zijn wagen en zo uiting geven aan de geweldige ontgoocheling ten aanzien van de internationale gezagsorgane.
 
Men gaat tegen hen tekeer omdat ze blijkbaar niet in staat zijn om de naleving van de Oslo-akkoorden af te dwingen.  no war 
 
Maar die stenen brandmerken ook de corruptie in de omgeving rond Arafat. Met kerstmis 95 genoot hij nog aanzien als leider, maar door die corruptie heeft hij zijn charismatisch aureool verloren.
 
Wat doe je dan in 1996?
 
Ik leer verder Arabisch en ik ontdek de levenskracht van de bevolking, de verscheidenheid van culturen - Arabisch, christelijk en joods -, en vooral hoe moeilijk leven het is in een bezet land. In Gaza wonen 1,2 miljoen Arabische moslims en ongeveer 2000 christenen. Op de Westelijke Jordaanoever wonen 80.000 christenen tussen 2 miljoen moslims. De Latijnse patriarch, Michel Sabbah, zond mij naar deze christelijke Palestijnse bevolking, een minderheid, maar wel actief.

jeunes palestiniens  In het seminarie van Beit Jala, dichtbij Betlehem, maak ik kennis met 70 jonge Arabische scholieren, kleinseminaristen, tussen 12 en 16 jaar oud, en 30 grootseminaristen die zich voorbereiden om priester te worden in Palestina en Jordanië. Ik word ingeschakeld in de vorming van deze jongeren en moet me gedragen als een lid van het patriarchaat, moet dus een borstkruis en een Romeinse boord dragen.  
 
In deze samenleving, waar àlles met godsdienst te maken heeft, blijft de zwarte priestertoog dienen om een katholiek priester herkenbaar te maken. Gelukkig is de mentaliteit minder verleden tijd dan de kleren! Jonge mensen en families maken graag gebruik van mijn beschikbaarheid als buitenlander. Als Fransman kan ik mij behoorlijk vrij verplaatsen, aangezien ik over alle nodige en correcte papieren beschik. Ik zal er dus heel vaak dienst doen als boodschapper voor mensen die zich niet kunnen verplaatsen.
 
Waaruit bestaat dan voor jou die nieuwe job als boodschapper?
 
Door de Oslo-akkoorden van 1993 werden twee wegen voorzien om de Gazastrook te verbinden met het centrum van de Westelijke Jordaanoever (Ramallah) en met het Zuiden (Hebron). Daarmee zouden die twee Palestijnse gebieden ontsloten worden. Maar die wegen werden nooit aangelegd!
 
Ik moest dus gebruik maken van de Israëlische routes, met hun talrijke wegversperringen en controles. Ik speelde postbode voor de Palestijnse families waarvan de gezinsleden van elkaar gescheiden waren. Ik vervoerde linnen, post, confituur…  barrages et contrôles 
 
De Palestijnen kunnen zich maar verplaatsen als ze daarvoor pasjes hebben die de militaire administratie in Jeruzalem uitreikt! Ik trok dus naar de burelen van het ministerie om voor de Palestijnse vrienden de papieren te halen waaraan het hen voortdurend ontbrak. Op zekere dag bracht ik voor een student ook een boek over fysica mee. De Israëlische soldaat die me bij de wegversperring tegenhield en mij fouilleerde, liet me drie uur lang wachten "omdat men daarmee bommen kan vervaardigen"!
 
En Jeruzalem? De sfeer? De verdeeldheid?
 
accueil  Patriarch Michel Sabbah heeft me in 1997 naar Oost-Jeruzalem gestuurd.  Dit is de Arabische kant van de stad, door Israël ingepalmd in 1967.
 
Daar hield ik me bezig met het onthaal en de bevoorrading in het Huis van Abraham, een plaats waar arme bedevaarders terecht kunnen, gedeeltelijk gesubsidieerd door het Franse consulaat en door Secours Catholique (n.v.d.r.: het Franse 'Caritas'). Op dat ogenblik was ik ook katholiek aalmoezenier op het Franse lyceum, met 200 leerlingen. Op de speelplaats hoort men Hebreeuws, Arabisch, Engels, Italiaans… en Frans.
Maar wat me in Jeruzalem het meest trof, dat was de georganiseerde aanwezigheid van Israël, zijn opdringerige Westerse overheersing in het hart zelf van de Oosterse wereld. Terwijl de buitenlandse christelijke gemeenschappen onder elkaar verdeeld zijn, zelfs op politiek en theologisch gebied.
 
Verdragen de Palestijnen van Jeruzalem die aanwezigheid van Israël? Welke rol kan het Latijnse patriarchaat spelen tussen al dat geweld?
 
Om hun familie in de Gazastrook te bezoeken organiseren de Palestijnen van Jeruzalem collectieve taxi's. Ik maakte de woensdag dikwijls gebruik van dit transportmiddel. Patriarch Sabbah belastte me met allerlei opdrachten, boodschappen voor de ene of de andere van zijn pastoors op de Westelijke Jordaanoever, in Betlehem of in Gaza. Hij heeft jurisdictie over ongeveer 80 priesters, en het ontbreekt hem niet aan problemen om de verbinding in stand te houden tussen de elementen van zijn verstrooide kudde… Het doel dat Mgr. Sabbah voor ogen heeft is de toekomst voorbereiden: een gebied waar Palestijnen en Israëliërs samenwonen, in vrede en vertrouwen.
Tijdens een van mijn verplaatsingen in Gaza ontmoet ik voor de eerste maal Manouel Mussalem. Deze Palestijnse katholieke priester runt met zijn parochie een school met 1000 leerlingen. Abouna Manouel is een kleurrijk personage - een soort Raymond Devos -, vriend van Arafat. Bij het pausbezoek aan Jeruzalem zal hij de toespraak van het Palestijnse staatshoofd voorbereiden! In zijn gemengde school komen zijn jonge landgenoten bijeen, christenen en moslims door elkaar. Elke ochtend verzamelen de kinderen op de speelplaats van de school. Terwijl de nationale kleuren gehesen worden zingen allen éénsgezind de nationale hymne. Op de overdekte speelplaats hebben jonge moslimkunstenaars een verrezen Christus geschilderd.
Hij wekt de wereld en draagt, Hij ook, met open armen, een Palestijnse vlag.
 
Aan weerszijden van de foto kan men in het Arabisch (van links naar rechts!) lezen: "Almasih koum wachaabi sayakoum", "De Messias is opgestaan en ook mijn volk zal opstaan" …  Christ ressuscité 
 
Om maar te zeggen hoe nauw godsdienst en politiek met elkaar verbonden zijn in Palestina!
 
Kun je de kerstvreugde beleven in een land in oorlog?
 

Noël en Palestine 
 
In 2000 heeft Manouel me uitgenodigd om op Kerstavond deel te nemen aan een "Tocht van het licht". De tocht vertrok uit de geboortegrot in Betlehem, waar patriarch Sabbah de fakkel ontstak. Bij het trappistenklooster van Latroun werd hij aan mij doorgegeven, halverwege de tocht naar Gaza. Ik ga de fakkel dragen tot aan de kerk van Manouel. Onder de regen dwars ik dus de verscheidene Israëlische posten. De soldaten grinniken als ze me zien met mijn wankel lichtje.
Maar dit licht vertolkt iets van de dwaze hoop die 2000 jaar geleden werd geboren. En terwijl ik met mijn paraplu de vlam bescherm gaan mijn gedachten naar het gebed van de dominicaan J.B. Humbert: "Moet men, in dit land zonder vrede, telkens weer boeien breken om zijn vrijheid te veroveren? Misschien wel. Maar 2000 jaar geleden, in Betlehem, terwijl de mensen elkaar naar het leven stonden, was de vrijheid een klein kind dat in een achterkeuken werd geboren." (Betlehem, 2000 jaar passie)
 
Is de overheersende indruk op vandaag niet op de eerste plaats die van terroristisch en militair geweld, waardoor de horizon helemaal wordt afgesloten?
 
We staan ongetwijfeld ver van de openingen die er naar aanleiding van het Jubeljaar even te zien waren, bij het bezoek van Clinton en van de paus. Timothy Radcliffe, algemeen overste van de dominicanen, zei ons tijdens zijn bezoek aan Gaza dat deze landstrook hem deed denken aan Ricker's Island, New-York's immens grote gevangenis waar meer dan 12.000 gedetineerden opgesloten zijn! De Palestijnen zijn op hun eigen grondgebied als in de grootste strafinriching van de wereld! Men heeft de Gazastrook in drie sectoren verdeeld, en het gebeurt dat de enige weg die door het Israëlische leger wordt toegestaan om van de ene sector naar de andere te gaan, de weg is van het natte zand langs de oever van de zee.
 
Hoe is het leven in de Gazastrook?
 
Van 1998 tot 2000 heb ik in Chateh gewoond, in een van de acht kampen met Palestijnse vluchtelingen (er zijn er 600.000!). In een foyer van de zusters van Moeder Theresa heb ik meegewerkt aan de grote huishoudelijke taken, de nodige boodschappen gedaan voor het onthaal van de arme bejaarden en de verlaten kinderen. Daarna ben ik te gast geweest bij een moslimfamilie, handelaars. Je kunt je moeilijk het lawaai voorstellen in die kampen, echte labyrinten, en wat het betekent voortdurend zo dicht opeengepakt te leven.
 
60.000 inwoners per vierkante kilometer! De Israëlische bezetter heeft niet alleen het grondgebied in drie van elkaar afgegrendelde stukken verdeeld, camps
 
maar de 5000 kolonisten hebben zich ook 40 % van de vruchtbare gronden toegeëigend. Buiten die 2000 christenen, van orthodoxe oorsprong, die in Gaza de middenstand vormen, is er vooral veel miserie. Het is de UNO die de vluchtelingenkampen bevoorraadt van geneesmiddelen, water, schoolbenodigdheden voor de kinderen.

à Gaza  Natuurlijk bewaren de kinderen de glimlach, en spelen ze in die doolhof. Maar hoe angstaanjagend toch ook voor hen te weten dat hun vader of grote broers zich verzetten tegen het Israëlisch leger en voortdurend gevaar lopen…  
 
Ik heb gezien hoe de kinderen van mijn gastheer, zo tegemoetkomend bij mijn aankomst, het enthousiasme van die leeftijd verliezen, en adolescenten worden die van politiek niets willen weten, sceptisch ten aanzien van Arafat. En soms ook, op hun gezicht, zoiets als een stil verwijt omdat ze wisten dat ik daar maar op doortocht was, en tot een land behoorde waar men zeker is van de grond, zonder voortdurend met geweld geconfronteerd te worden!
 
Is er nog hoop? Noem je de balans van je verblijf positief?
 
De vrede die zich aftekende in 1995, die heb ik in elk geval niet tot stand zien komen! Integendeel. De druk van de joodse kolonisten snijdt Palestina helemaal in stukken, en legt hen geleidelijk aan een apartheidsregime op, ondraaglijk.
Tegenover dit geweld staat de terroristische reactie. Maar het Palestijnse volk is veelkleurig, rijk aan menselijke mogelijkheden, diep religieus, open ook voor de dialoog tussen de godsdiensten, en zelfs voor bepaalde niet-religieuze stromingen. De woorden uit de Koran hangen uit in de handelszaken, in de taxi's, worden bemediteerd op de radio. Toch zijn de families waarvan sommige gezinsleden naar de moskee gaan en andere niet, niet zeldzaam. Dit is een teken van een grote vrijheid van denken. Verdraagzaamheid die laat zien hoe sterk het Palestijnse volk in staat is om weerstand te bieden aan de stoomwals van het intellectueel of geestelijk terrorisme.
 
Zijn er aanwijsbare tekenen die wijzen op een toenadering tussen de Palestijnse en de Israëlische bevolking?
 
Hoe paradoxaal het ook mag klinken, het is bij mijn activiteit als aalmoezenier binnen de Israëlische strafinrichtingen van gemeen recht, dat ik tekenen van hoop heb gezien, bescheiden maar sterk, die een toekomst beloven die nog moet uitgevonden worden… Zoals die directrice van het huis van bewaring in de buurt van Haïfa, die me aanspoort om een jonge Colombiaan te gaan bezoeken, veroordeeld als drugstrafikant en aan de rand van de donkerste wanhoop. Zoals die Israëlische advocaat, voorvechter voor de mensenrechten, een Franse jood, Mickaël War… die blijft denken dat in Palestina een Staat met twee nationaliteiten mogelijk is. Hij is ervan overtuigd dat de "De Andalousische droom" (titel van een van zijn boeken) waarin de Arabische, de joodse en de christelijke culturen van de 12e eeuw vreedzaam met elkaar samenleefden, voor de mensen van deze tijd een lichtend voorbeeld blijft. Ik denk ook nog aan Malika, een moslimvrouw die zich inzet in de gezondheidszorg en die in de armste dorpen van de Westelijke Jordaanoever en van de Gazastrook met de hulp van het CCFD vorming organiseert voor haar medezusters.
Het is de energie van deze mannen en vrouwen die waarborgen biedt voor de toekomst, die midden de oorlog de vrede voorbereidt en die de fatale loop van de dingen zal ombuigen."Eén enkele zaak", schrijft Mgr. Sabbah, "kan voor Israël veiligheid garanderen, en dat is de vriendschap van het Palestijnse volk. Een vriendschap die Israël slechts zal krijgen als het aan het Palestijnse volk zijn vrijheid en zijn grond teruggeeft."
 
Wat kan men doen vanuit Frankrijk, vanuit Europa? Komen de Kerken in beweging?
 
rendre visite  J.Gaillot avec une petite soeur du Père de Foucault. Visite à une famille musulmane 
 
Het is van essentieel belang dat de internationale en Europese solidariteit, en die van de humanitaire organisaties, blijven bestaan. Door het zenden van materiële en menselijke hulp verhinderen ze dat Palestina een afzonderingskamp wordt, afgesneden van de rest van de wereld. Jacques Gaillot, bisschop van Partenia, heeft in de voorbije twee jaar tweemaal deelgenomen aan reizen om dat land uit de afzondering te halen en een teken te stellen van menseljke solidariteit. Dit is een nog altijd gewaardeerd spoor waarlangs men internatioanle hulp kan bieden. Het heeft mij verheugd, mij gesterkt op het terrein, en samen met mij ook andere mensen die, hoe verschillend ook van elkaar, dezelfde bekommernis delen om de waarheid en authentieke vrede.
Ik heb de indruk dat de houding van de bisschop van Partenia in harmonie is met de aanbevelingen die Michel Sabbah, Latijns patriarch in Jeruzalem, in oktober 2001 uitsprak bij de opening van de Romeinse synode: "Het is op het domein van de gerechtigheid en de vrede, waar vaak de haat en de dood heersen, dat de bisschop uitgenodigd wordt om de liefde van God bekend te maken… Maar dat vraagt soms om in te gaan tegen een regionaal standpunt of zelfs tegen een wereldwijde publieke opinie. Toch wordt van een bisschop vereist dat hij de profeet is die maakt dat het juiste woord terechtkomt zowel bij de verdrukker als bij de verdrukte… Hij kan verzwakken en zich tevreden stellen met het troosten van de zwakke en het betuigen van zijn sympathie - omdat hij bang is te doen wat nodig is om de sterke te helpen zien wat gerechtigheid is. Het behoort tot de taak van de bisschop om de menselijke samenleving te helpen in haar strijd tegen het terrorisme. Het behoort tot zijn taak om de wortels van het kwaad te helpen blootleggen, te weten het politieke onrecht, zoals bijvoorbeeld het lot van het Palestijnse volk, het embargo tegen Irak dat het leven van miljoenen onschuldige slachtoffers onmenselijk maakt, en alle vormen van sociaal onrecht die de wereld verdelen in rijke landen en arme landen. Dat zijn de oorzaken van het terrorisme." Deze woorden zijn helemaal in éénklank met die van Jacques Gaillot naar aanleiding van de gebeurtenissen van 11 september 2001. Ik zie er een uitnodiging in om een appel te lanceren: wanneer komt er een parallelle synode… van alle mensen van Partenia, rond deze thema's van de solidariteit?

Georges Vimard 

photos G. Vimard