Notities Onderweg: juni 2006

In Kameroen

 

Het is de eerste keer dat ik in dit land kom, en maak inderhaast kennis met Douala, de economische hoofdstad met haar grote haven aan de oceaan en met Yaoundé, de politieke hoofdstad.

 

Als ik de Kameroenezen vertel dat ik naar Moloundou ga, staan ze stomverbaasd! Ze zijn nooit naar dit meest afgelegen dorp van Kameroen geweest - aan de grens met Congo - maar ze weten dat Moloundou ver is en dat de wegen er gevaarlijk zijn. Ze zijn er niet minder nieuwsgierig om. Waarom gaat u naar ginder?

 

Omdat Mathias, een Kameroenese dominee uit de Pinksterkerk, me uitgenodigd heeft. Enkele jaren geleden heeft hij samen met zijn vrouw beslist om zijn post in Douala te verlaten en te gaan wonen tussen de pygmeeën, die bedreigd zijn en waar niemand naar omziet. Men verklaart hem gek.

 

Voor hem, zijn vrouw en zijn kleine kinderen begint een ander leven. Mathias voelt zich alleen. Hij verlangt dat ik kom kijken naar zijn werk en dat ik hem steun in zijn project. Omdat ik zijn keuze evangelisch vind beslis ik naar daar te gaan.

 

Mathias legt 1300 km af om me te verwelkomen op de luchthaven. Als ik terug vertrek zal hij daar opnieuw zijn, zonder aarzelen legt hij ook dan weer die lange reis af om te maken dat ik niet alleen zou zijn.

 

We doen er drie dagen over om tot in Moloundou te raken. Het is warm en vochtig. Er is een weelderige plantengroei. Bloesemende bomen bekoren me, de vlinders met hun lange vleugels wekken mijn bewondering. In de overladen taxibus waarin we opeengepakt zitten ben ik de enige blanke - en dat zal de hele week zo blijven. Onderweg komen we regelmatig vrachtwagens met hout tegen. Ze doen een rode stofwolk opwaaien die beetje bij beetje onze gezichten en kleren van uitzicht doet veranderen. Er barst een geweldig onweer los. Het stof is weg, maar de wegen worden moeilijk berijdbaar.

 

In Kameroen vertrekken elke dag 300 vrachtwagens vanuit het woud, volgeladen met enorme boomstammen, naar de haven van Douala. Er gebeuren veel ongelukken onderweg. Ik zag drie ladingen aan de kant van de weg liggen.

 

Ik verblijf in de eenvoudige woning van de dominee. Er is veel volk in huis! Naast zijn eigen kinderen heeft hij ook onderdak verleend aan jonge weeskinderen van de pygmeeën.

 

Als men water nodig heeft neemt men een emmer en gaat er halen bij de putten. Als de nacht valt haalt men een petroleumlamp boven. 

 

Samen met Mathias en zijn vrouw gaan we zitten voor het huis, langs de kant van de weg. De avond is rustig. We nemen de tijd om te praten. Enkele muggen komen ons gezelschap houden.

 

Het evenaarswoud is indrukwekkend. Men noemt het een primair woud. De bomen met hun reusachtige stammen groeien er tussen een wirwar van lianen en struiken. De vogels laten van zich horen. Bomen van 50 en 60 meter hoog domineren onze blik op het immense woud.

 

Daar is het dat ik de pygmeeën ontmoet, die men hier 'Baka's' noemt. Het woud, dat is hun leven. Ze vinden elke dag het nodige voedsel in het woud.

 

Ik ervaar dat ze gereserveerd zijn, maar aandachtig. De vreemdeling die bij hen komt is er welkom. De meesten van hen zijn niet ingeschreven bij de burgerlijke stand. Een band van vertrouwen met hen opbouwen, maken dat ze toegang krijgen tot de school en de gezondheidszorg, dat zijn taken waaraan Mathias en nog andere christenen zich wijden. En ik mag de palmolieplantage niet vergeten, die hoop geeft aan de Baka's.

Het woud is in de greep van de bosbedrijven. De vernietiging van de bomen om commerciële doeleinden verarmt het patrimonium van de mensheid.

 

De fauna en de flora verdwijnen geleidelijk. Maar aan het bos raken, is ook raken aan de pygmeeën. De grootschalige ontbossing bedreigt hun toekomst.

Op het consulaat van Senegal

Vijf Senegalezen werden opgepakt door de politie en naar een detentiecentrum overgebracht met het oog op hun uitwijzing naar Senegal. Het consulaat gaat eerst na of het wel degelijk om Senegalezen gaat. Om het vliegtuig te kunnen nemen en teruggestuurd te kunnen worden naar hun land hebben de betrokkenen een pas nodig dat ondertekend is door de consul.

 

Naar gewoonte stellen de verenigingen alles in het werk om deze uitwijzingen te beletten.

 

Terugkeren naar hun land met de handboeien aan, dat is een schande en een vernedering voor de mensen zonder papieren.

 

Een Senegalees stuurt normaal elke maand 50 euro naar zijn familie - een belangrijke som waar de familie een hele maand mee verder kan.

 

Een delegatie vraagt de consul te ontmoeten, om te vragen dat hij hun geen passen geeft. We worden onmiddellijk ontvangen. Maar ondertussen zijn de Senegalezen al in vrijheid gesteld. De consul heeft niet getekend.

 

Een uur lang zijn we bij hem, hij ontvangt ons heel broederlijk en zegt bescheiden dat het onze gemeenschappelijke actie is die deze vrijlating mogelijk heeft gemaakt. Ondanks de bestaande afspraken tussen Senegal en Frankrijk en de druk die men van diverse zijden op hem uitoefent heeft de consul niet toegegeven. Verleden jaar heeft hij slechts 60 pasjes ondertekend. Op dit ogenblik zijn er 175 000 Senegalezen (in Frankrijk), waarvan ongeveer 45 000 over papieren beschikken.

 

De president van de republiek Senegal komt voor een week op bezoek in Frankrijk. Een goede gelegenheid om hem te ontmoeten. De consul spoort ons aan om die stap te zetten. We nemen contact op met de ambassadeur van Senegal. We zullen de president vragen de regularisatie te bepleiten van alle Senegalezen zonder papieren.

Panelgesprek en debat tegen de homofobie

De werelddag tegen de homofobie is de gelegenheid voor een panelgesprek met debat in de zetel van de communistische partij: "Van de strijd tegen alle vormen van discriminatie tot de emancipatie".

Ik ga in op de persoonlijke uitnodiging die ik kreeg. Een originele en nuttige avond. Verantwoordelijken uit de wereld van de politiek, van de vakbond en van het verenigingsleven komen aan het woord op de tribune. Ook vandaag nog ondergaan homoseksuelen en transseksuelen dagelijks op het werk, op school en zelfs waar ze wonen, min of meer openlijke vormen van uitsluiting vanwege de rest van de samenleving. Reactionaire manieren van spreken zijn mede verantwoordelijk voor de terugkeer van het misprijzen en de onverdraagzaamheid, die zich vertaalt in een stijgend aantal gewelddaden.

In de grote aula komen velen aan het woord. Een jongere met gekleurde haren komt op zijn beurt tussen. Rustig vertelt hij van de beledigingen waarvan hij op school vanwege zijn kameraden het voorwerp was omwille van zijn homoseksualiteit. Niemand heeft hem gesteund. Hij werd uit de school gezet. Zijn tussenkomst zet de toon voor de rest van de avond. Getuigenissen volgen elkaar op, met veel emoties en lijden.

Het afwijzen van wie 'anders' is, het terugplooien op de eigen gemeenschap, het weigeren van de verschillen, de angsten, de schaamte: dat alles moet bestreden worden via dialoog en door nieuwe wetgevende beschikkingen.

Hoe de situatie verbeteren in het leven van elke dag? Welke rol moeten de scholen spelen, de beroepsmilieus, de territoriale gemeenschappen, de gezagsdragers in het land? De Kerken worden niet vernoemd.

Hoe helpen we hen die zwijgen, die zichzelf ertoe verplichten zich als echte homofoben te gedragen, die vluchten in de leugen, in risicopraktijken of zelfdoding?

Na het debat valt er nog iets te drinken. We zijn met velen die nog blijven voor een glas en met elkaar kennismaken.