Notities Onderweg: juli 2005

Weg uit de drukte

 

Zoals elk jaar trek ik naar een benedictijnenabdij voor een tijd van stilte en gebed. Weg van de massa, om alleen te zijn. Was Jezus niet zover gegaan in het alleenzijn, dan was hij nooit zover gegaan in zijn ontmoetingen met de menigte, heeft iemand ooit gezegd. Jezus vond het voor zichzelf niet overbodig de woestijn in te gaan. Hij vond het echt noodzakelijk zich terug te trekken uit de drukte en te bidden.

 

Ik ken diezelfde behoefte en elke dag maak ik lange wandelingen in de bossen in de omgeving van het klooster.

 

Ik stel het op prijs deel uit te maken van een biddende gemeenschap. De monniken beschouwen me als iemand van hen. Ik deel hun leven, op het ritme van de diensten - met uitzondering van de nachtwaken om 2 uur in de ochtend.

Vader abt nodigt me uit om voor te gaan in de eucharistie en het kapittel toe te spreken. De monniken horen heel graag vertellen uit het leven van elke dag. Ze herinneren zich nog anekdoten van de vorige jaren. Ze luisteren met aandacht naar de situatie van de mensen-zonder-papieren en van de gezinnen die slecht gehuisvest zijn.

 

Een van hen stelt zich de vraag: "In het klooster heb ik alles wat ik nodig heb. Mijn toekomst is verzekerd. Hoe kan ik dan arm zijn?"

Een plaats waar verbondenheid beleefd wordt

Ik ben gevraagd om het woord te nemen in een vrijmetselaarsloge. De Grootmeester komt me in de late namiddag ophalen aan het station en neemt me in zijn wagen mee naar de plaats van ontmoeting.

 

"Er komt vanavond veel volk." zegt hij me, "Ook vrijmetselaars uit andere loges, en vrouwen. Het is eigenaardig, als ik iemand van de kerk uitnodig loopt de zaal vol. De vorige keer liet ik een VIP komen, de communicatiedirecteur bij de televisie. Er kwam weinig volk op af. Maar alles wat met de Kerk te maken heeft, trekt aan."

 

Het huis van de vrijmetselaars is een groot, plomp gebouw met meerdere verdiepingen. Ik begin mijn ronde met een bezoek aan de keuken, in de kelderverdieping, waar de 'leerling-vrijmetselaars' druk bezig zijn een maaltijd klaar te maken voor 110 personen! Maar ik moet naar de tempel om te spreken over het gevraagde onderwerp: "De katholieke Kerk en de scheiding van Kerk en Staat."

 

De deelnemers gaan niet in op de scheiding van Kerk en Staat, al hun aandacht gaat naar de Kerk. Maar ja, is die ook niet rijk aan symbolen, riten, mysterie en spiritualiteit?

 

Allemaal zaken waar vrijmetselaars van houden. Ondanks hun kritiek op de dogma's en het gebrek aan vrijheid bij de christenen laat de Kerk hen toch niet onverschillig.

 

Na de ernstige zaken komt de aperitief en de maaltijd. De vreugde is van de partij. Ik stel met plezier vast dat die vrijmetselaars blij zijn elkaar terug te zien. Ze nemen de tijd om samen te genieten. "Deze plaats, waar verbondenheid beleefd wordt, is belangrijk voor mij," zegt mij iemand van hen, "hier kan ik in vol vertrouwen iets kwijt, en vind ik gehoor."

Het is bijna tijd voor de nachtwake bij de monniken (2 uur in de ochtend) als een van die vrijmetselaars me bij hem thuisbrengt voor de nacht.

De dood van een vriend

Drie beelden bewaar ik van Olivier, die ons op 48-jarige leeftijd verlaten heeft.

Tijdens zijn huwelijksviering, op het moment dat hij zijn jawoord moest uitspreken, herinner ik me nog hoe zijn tranen hem beletten te spreken. Hij was diep ontroerd en liet zijn kwetsbaarheid zien. Ik was verrast, want zo zag hij er niet uit. Midden in die viering liet hij iets blijken van zijn diepmenselijke kant.

Olivier heeft zich sterk ingezet voor de vereniging 'Partenia', toen gehuisvest in een groot gebouw waar ook mensen-zonder-papieren onderdak hadden gevonden. Hij kwam vaak bij hen langs in de late namiddag. Hij haalde dan zijn pijp boven en begon lange discussies met hen. Ik merkte dat hij daar gelukkig was. Olivier liet de mensen-zonder-papieren binnen in zijn leven. Het heeft zijn leven en zijn geloof veranderd.

En dan is er nog zijn uitvaart, die baadde in een sfeer van vrede en hoop. De woorden van Jezus vielen bij de aanwezigen als zaden in de goede grond: "Ik was een vreemdeling, en jullie hebben mij opgenomen."

Veel studenten van de journalistenschool zijn de laatste eer komen brengen aan hun oud-professor. Olivier nam graag het woord. Nu is hij binnengegaan in de grote stilte van de dood. Maar een van zijn leerlingen is opgestaan om het woord te nemen. De aflossing is verzekerd.

Bevrijdingstheologie

In Bern is de beweging van sociaal bewogen christenen bijeengekomen om na te denken over de bevrijdingstheologie. Deze vertrekt vanuit de wereld van de armen en de verdrukten, die zelf hun bevrijding in handen nemen. Wat kunnen wij voor onze praktijk leren uit wat gebeurd is in Latijns-Amerika en in andere landen?

Ik had te maken met een schat van een publiek. Vrouwen en mannen die zich al vele jaren inzetten bij de allerarmsten: werklozen, aids-patiënten, drugsverslaafden, mensen-zonder-papieren… Zij nemen risico's om mensen te helpen die in gevaar verkeren. Protestanten en katholieken werken hand in hand met als enige bekommernis bij de uitgeslotenen iets van de grond te krijgen.

Ik luisterde vol bewondering naar hun getuigenissen. Het bleef niet bij redevoeringen, men sprak over de gezamenlijke strijd. Het was duidelijk dat het evangelie deze mensen niet losliet.

Er was in het gezelschap ook een dominee uit de Hervormde Kerk, die op zijn beurt een mooi getuigenis gaf. Geconfronteerd met steeds hardere wetten, heeft hij zich daardoor niet laten afschrikken.

Met erkentelijkheid herinner ik me hoe hij me enkele jaren geleden in Bern ontving. Het was Hervormingszondag. Hij had me gevraagd om te preken en om daarna samen met hem voor te gaan. Zijn kerk bood onderdak aan mensen- zonder-papieren. Deze dominee had de moed gehad hen op te vangen en het voor hen op te nemen.